Uratowała tysiące Żydów podczas wojny. Jedna z najodważniejszych czeskich kobiet oddała życie, by pomagać innym

Bez jej pomocy Sir Nicholas Winton prawdopodobnie nigdy nie wywiózłby setek żydowskich dzieci z Czechosłowacji. Ona sama jest niemal anonimową postacią w naszej historii. Marie Schmolkova, polityk, działaczka społeczna i przekonana syjonistka, ryzykowała życie, by ratować czechosłowackich Żydów. Jej losy opisała pisarka Markéta Lukášková, która przedstawia Schmolkovą w czwartym odcinku podcastu Bohaterki nieznane.

"Ta kobieta zna osobiście każdą osobę, która przekroczyła granicę w ciągu ostatnich pięciu lat. Zna ich losy, zna ich niebezpieczeństwa. Pod zalewem tych losów jest tak, jakby jej własnej w ogóle nie było. Wiecznie przemieszcza się między życiem a śmiercią, między biurami w Londynie, Paryżu i Pradze. Widzi prawie całą beznadzieję i udaje jej się, po strasznym wysiłku, zdobyć odrobinę nadziei: ale jest tak dziwnie spokojna, jak wierzący ludzie", napisała jej współpracowniczka, znana pisarka i dziennikarka Milena Jesenská, o Marii Schmolkovej w tygodniku Přítomnost w grudniu 1938 roku.

Podczas gdy historia na zawsze połączyła nazwisko Jesenskiej z Franzem Kafką, Schmolková została całkowicie zapomniana. Urodziła się jako Marie Eisnerová w czerwcu 1893 roku w Pradze, jako najmłodsza z czterech córek. Rodzina Marie była pochodzenia żydowskiego: jej ojciec, odnoszący sukcesy kupiec, działał w przemyśle tekstylnym. Jednak przedwcześnie zmarł na gruźlicę. Marie, której siostry wyszły za mąż i opuściły dom, została sama z matką, której pomagała prowadzić rodzinny biznes.

Po śmierci matki Marie poślubiła dalekiego krewnego, praskiego prawnika Leopolda Schmolkę. Schmolka był znacznie starszy i jako wdowiec miał już trójkę dorosłych dzieci. Kiedy zmarł po niespełna pięciu latach małżeństwa, nastąpił punkt zwrotny w życiu Marie, wspomina Czeskie Radio Plus. Postanowiła udać się do Palestyny, gdzie odkryła dla siebie ruch syjonistyczny, którego celem było stworzenie narodowego państwa żydowskiego, przyszłego Izraela.

Po powrocie Schmolková wstąpiła do Partii Żydowskiej, która broniła interesów krajowych Żydów w czechosłowackim parlamencie. Została również członkiem Światowej Organizacji Syjonistycznej (WIZO). W domu poświęciła się pracy społecznej i polityce.

Twarz pomocy

W 1933 roku w Europie szykowała się tragedia. W zdziesiątkowanych reparacjami Niemczech do władzy doszli naziści. Czechosłowacja natychmiast stała się jednym z niewielu miejsc docelowych dla niemieckich Żydów, antyfaszystów i innych osób zagrożonych nowymi warunkami w Rzeszy. Marie natychmiast zabrała się do pracy i zaczęła organizować pomoc za pośrednictwem Żydowskiego Komitetu Pomocy. Ostatecznie Krajowy Komitet Koordynacyjny ds. Uchodźców w Czechosłowacji wybrał ją na swoją przewodniczącą, gdzie poznała Jesenską i pisarza Maxa Broda, który odegrał kluczową rolę w publikacji dzieł Kafki.

Komitet Żydowski nie tylko zapewniał przybyszom wyżywienie, zakwaterowanie i podstawowe środki do życia, ale także starał się ułatwić im emigrację do innych krajów europejskich i Stanów Zjednoczonych. W 1936 r. zdolna Schmolková została jedynym czechosłowackim przedstawicielem w Komisji Uchodźców Ligi Narodów. Brytyjskie organizacje humanitarne odpowiedziały na jej apel, że państwa europejskie muszą pomagać Żydom: jedna z nich zleciła młodemu Nicholasowi Wintonowi zapewnienie azylu czechosłowackim dzieciom żydowskim.

Co stało się z Marią Schmolkovą, która nie bała się zostać międzynarodową twarzą żydowskiej pomocy, po wybuchu II wojny światowej? I jakie niefortunne wydarzenie przedwcześnie zakończyło jej życie? Dowiedz się tego w czwartym odcinku podcastu Unknown Heroines, przygotowanego dla magazynu Heroine przez pisarkę i felietonistkę Markétę Lukáškovą. Marie Schmolková Society poświęca się życiu Marie Schmolkovej, badając i zachowując jej dziedzictwo.

Pełnego odcinka specjalnej serii Voice of Heroine można posłuchać na Spotify lub Apple Podcast .