Przemycała żołnierzy przez góry. Lukášková opisuje jedną z najtrudniejszych wojennych misji belgijskiej bojowniczki ruchu oporu

Żołnierze nazywali ją Dédée, co tłumaczy się jako "mała matka". Andrée de Jongh nie miała jeszcze dwudziestu pięciu lat, gdy zaczęła przenosić brytyjskich żołnierzy z okupowanej przez Niemców Belgii. Podczas II wojny światowej pomogła wrócić do domu około ośmiuset żołnierzom po trudnej podróży przez Pireneje do brytyjskiego konsulatu w Hiszpanii. Ta niebezpieczna misja niemal kosztowała ją życie. Odważną belgijską bojowniczkę ruchu oporu przedstawia w pierwszym odcinku serii podcastów Unknown Heroines pisarka i felietonistka Markéta Lukášková.

Pierwsza bohaterka pięcioodcinkowej serii urodziła się jako Andrée Eugénie Adrienne de Jongh w listopadzie 1916 roku w Belgii. Świat był wówczas w ferworze najpoważniejszego konfliktu, jaki kiedykolwiek widziała ludzkość. Zaledwie rok przed narodzinami Andrée Niemcy stracili matriarchę Czerwonego Krzyża Edith Cavell za pomoc około 200 żołnierzom w ucieczce z Belgii do neutralnej Holandii. Mówi się, że historia ta wywarła ogromne wrażenie na córce dyrektora szkoły w Schaerbeek w Belgii, gdy była dzieckiem: nie miała wtedy pojęcia, że pewnego dnia pójdzie w ślady swojej idolki.

Okazja nadarzyła się w maju 1940 r., kiedy armia niemiecka po raz drugi najechała kraj. De Jongh pracowała wówczas jako projektantka reklam. Wojenna okupacja zmusiła ją jednak do zamiany dotychczasowej kariery na mundur pielęgniarki w Brukseli. Wśród jej pacjentów byli pojmani brytyjscy żołnierze, którym dostarczała korespondencję do domu za pośrednictwem Czerwonego Krzyża.

Szybka jak kometa

Doświadczenie Andrée w szpitalu doprowadziło ją do zorganizowania drogi ucieczki dla żołnierzy i lotników pragnących wrócić na wyspy z gorączki bitwy, na wzór wspomnianej wcześniej Edith Cavell. Wraz ze swoim ojcem Frédericem stworzyła sieć kilku bezpiecznych domów w Brukseli i okolicach, w których mężczyźni mogli się zatrzymać i otrzymać potrzebne im leczenie. Andrée udało się przekonać brytyjskich urzędników do zapewnienia finansowego i logistycznego wsparcia dla linii ucieczki. Trasa została nazwana "Kometa", co miało nawiązywać do prędkości, z jaką grupy musiały przemieszczać się przez górzysty teren.

Zadanie organizatorów nie było łatwe: żołnierze musieli zdobyć fałszywe tożsamości, cywilne ubrania i pozostać w ukryciu przez całą długość trudnej trasy. Operacją dowodził podoficer Airey Neave, który już wcześniej przebywał w niemieckim więzieniu Colditz, skąd uciekł do Anglii. Neave był członkiem wywiadu MI9, którego zadaniem było zapewnienie bezpiecznego powrotu członków armii.

"Jej oczy błyszczały. Emanowała absolutną pewnością siebie" - wspomina o de Jongh jeden z jej podopiecznych, według The New York Times. Medal, który otrzymała od Stanów Zjednoczonych po wojnie mówi, że "wybrała jedną z najtrudniejszych misji całej wojny". Linia Comet zdołała odesłać do Wielkiej Brytanii około ośmiuset żołnierzy alianckich. Jednak ponad stu z tych, którzy pomagali w podróży, zostało schwytanych i straconych.

Jaki los czekał samą de Jongh, która wybrała dla siebie jedną z najbardziej niebezpiecznych metod oporu? Posłuchaj pierwszego odcinka podcastu Heroine Magazine Unknown Heroine. Markéta Lukášková zdradza w nim między innymi, czy charyzmatyczna brunetka o pseudonimie Listonosz podążyła za przykładem Edith Cavell, aż do równie gorzkiego końca.

Pełnego odcinka specjalnej serii Voice of Heroine można posłuchać na Spotify lub Apple Podcast.