W życiu nie radzimy sobie z przypadkiem - mówi Sara Polak. Uważa abstrakcyjne myślenie za fundament cywilizacji.

O czym myślisz, gdy mówisz cywilizacja? Starożytne piramidy, pismo łacińskie, a może szybkie samochody? Ale w jaki sposób koncepcja cywilizacji wpływa na nasze codzienne życie i co robi z nią technologia, którą jako ludzkość szybko rozwijamy? Dowiedz się tego w piątym odcinku podcastu Future Is Now, wyprodukowanego przez antropolog Sarę Polak i informatyka Tomasa Mikolova dla magazynów Heroine i Finmag.

Według Sary Polak, archeologia ma raczej wypaczone wyobrażenia o tym, czym właściwie jest cywilizacja i na ilu kulturach historycznych opiera się nasze współczesne społeczeństwo. Parametry, których używamy do ich oceny, nie zawsze są wystarczające: jednym z nich, według angielskiego filozofa i autora Lewiatana Thomasa Hobbesa, jest pisanie.

"Ludzie, którzy nie pozostawili po sobie kultury materialnej, nie mają głosu w historii. Pięknym przykładem jest imperium Inków, które nie posiadało pisma. Inkowie posługiwali się jedynie systemem węzłów zwanych kipu i na tej podstawie potrafili zorganizować społeczeństwo. Modus operandi cywilizacji jest naprawdę wiele" - podkreśla Polak. Jak mówi, nasze rozumienie idealnego społeczeństwa jest zabarwione przez nasze własne postrzeganie i sposób, w jaki podchodzimy do nauki, medycyny i innych dziedzin ludzkich dociekań.

Mikolov przypomina nam, że wcześniejsze populacje były prawdopodobnie równie inteligentne i zdolne jak my. "Jeśli spojrzymy wstecz w historię, odkryjemy, że ludzie mogli nie wiedzieć tego, co my wiemy, ale wiedzieli coś innego. Jednocześnie mieli naszą inteligencję, więc sugeruje mi to, że świat w tamtych czasach musiał być niezwykle różnorodny i interesujący".

Partnerzy podcastu Future Is Now:

Firma może być wyjątkowa

Według autorów podcastu teorie państwa, które miały ambicję objąć wszystkie rozwinięte formy społeczeństwa ludzkiego, takie jak ta sformułowana przez jednego z twórców socjologii, Maxa Webera, pod koniec XIX wieku, nie mogą w rzeczywistości mieć uniwersalnej ważności.

"Od samego początku cywilizacje dostosowywały się do swojego środowiska. W Egipcie jest jeden Nil, trochę ziemi uprawnej wokół niego, a reszta to pustynia, na której nie można przetrwać samodzielnie. Kiedy chcesz dostać swoje towary do Morza Śródziemnego i jesteś prawie przy pierwszej katarakcie w Sudanie, nie masz innego wyjścia, jak tylko zaprzyjaźnić się z ludźmi, którzy są teraz we współczesnej Aleksandrii" - wyjaśnia Polak. Wielkie teorie, jak mówi, wskazują jedynie na cechy powierzchniowe i pomijają wyjątkowe przypadki społeczeństw, które znalazły swoje miejsce bez nich.

Polak i Mikolov wyjaśniają, że społeczeństwo i kultura są ściśle związane z teorią systemów złożonych, wykorzystywaną głównie w naukach przyrodniczych, a także w socjologii: organizacja społeczna sama w sobie jest złożonym systemem, ponieważ jej części są ze sobą powiązane, nadając całości specyficzne cechy. Według nich wciąż toczą się teoretyczne debaty na temat tego, czy jesteśmy w stanie zmienić społeczeństwo jako całość. Według Polaka podstawą naszej cywilizacji jest abstrakcyjne myślenie i zdolność do przekazywania odpowiedzialności komuś innemu, czy to biurokracji, czy arbitralnym bóstwom. Rzeczywiście, losowość wprawia nas w zakłopotanie, nie tylko na poziomie osobistym, ale także technologicznym.

Czy jako jednostki jesteśmy predysponowani do robienia rzeczy w sposób, w jaki zmusza nas do tego społeczeństwo? Jak sztuczna inteligencja poradzi sobie z tym pytaniem? I czy powinniśmy się obawiać, że pewnego dnia zacznie żyć własnym życiem? Posłuchaj nowego odcinka podcastu Future Is Now!

Czego jeszcze dowiesz się z podcastu?

• Czy biolodzy ewolucyjni wierzą w wolną wolę?
• Czym jest emergencja i jak łączy ona pojęcie cywilizacji ze sztuczną inteligencją?
• Czym jest efekt skrzydeł motyla?

Posłuchaj pełnego odcinka na Spotify lub Apple Podcast.